«Ұйғыр бөлімінің өткені мен бүгіні», «Мектептердегі ұйғыр тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері бойынша ақпарат»

30 наурыз күні А.Розибақиев атындағы №153-мектеп-гимназиясының мәжіліс залында «Қазақстан ұйғырларының республикалық этномәдени орталығы», «Қалалық ұйғыр этномәдени орталығы», «Республикалық ұйғырлар қоғамының бірлестігі» төрағалары мен басқарма мүшелері, кәсіпкерлер, республикалық газет қызметкерлері, Абай атындағы ҚазҰПУ-ның ұйғыр тілі мен әдебиеті, шет тілдері  филологиясының ұстаздары мен студенттері, мектеп-гимназияның әкімшілігі , ұйғыр тілі мен әдебиеті  пәні мұғалімдерінің  қатысуымен жиын болып өтті. Дөңгелек үстелдің негізгі мақсаты  бүгінгі таңдағы ана тілді мектептерде ұйғыр тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдеріне болған мұқтаждық  мәселесін шешу болды. Күн тәртібінде: «Ұйғыр бөлімінің өткені мен бүгіні» (Баратова Ш.Б.); «Ұйғыр бөліміне грант негізінде қабылдау мәселесі» (Мәсимова Х.В.); «Мектептердегі ұйғыр тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері бойынша ақпарат» (мектеп-гимназия директоры Умаров Ш.Н) және әр түрлі мәселелер қойылды.

Абай атындағы Қазақ педагогика университеті, ұйғыр бөлімінің оқытушысы Ш.Баратова осы бөлімнің тарихына тоқталып, соңғы жылдардағы  оқуға түскен студенттердің саны мен демеушілер туралы баяндады. Атап айтқанда, алдыңғы оқу жылдарында өзінің  қаражаты есебіне бары жоғы  6 студент осы бөлімнің студенті аталса, 2023-2024 оқу жылында қолы ашық, жаны жомарт демеушілер оқу қаражатынның 50 пайызын төлеуді   өз мойнына алғанына байланысты, студенттердің саны бірден 24 ке жетті. Ұйғыр бөлімі студенттері санының 19 жылдан кейінгі былай өсуі  бәріміз үшін зор қуаныш болды. Бұл жерде ана мектептеріміздің келешек ұстаздары  қаракөздерімізге демеушілік жасаған жанкүйерлерін атап өту орынды: халқымыз ішінен шыққан кәсіпкер, Алматы облыстық Мәслихатының депутаты Билал Талғатұлы Ушуров колледжден кейінгі 12 ( барлығы 14 студент, екеуі өз есебіне), кәсіпкер Санийәм Беширова бастаған бір топ ханым-қыздар 11-сыныптан кейін 8, Қазақстан ұйғырларының республикалық этномәдени орталығының төрағасы Долқунтай Абдухелил 2 ұл-қызымыздың білім алуына мүмкіндік жаратып берді.

Кейінгі баяндамашы, осы оқу орнының оқытушысы Х.В.Мәсимова абитуриенттердің ұйғыр бөліміне қабылдану талаптары туралы тоқталды. Педагогика саласының студенті болу ‒ мектеп түлектерінің ҰБТ ға тиянақты дайындалуына байланысты екендігін ескертті: ҰБТ бойынша 80нен артық балл алған абитуриенттер демеушілердің көмегімен осы бөлімде оқу мүмкіндігіне ие бола алады.

Осы шараның бастамашысы Умаров Ш.Н. тарапынан бүгінгі күнде Қазақстанда ана тілінде білім беріп жатқан мектептердегі ұйғыр тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдерінің саны, олардың алдымыздағы жылдарда жетіспейтіні туралы мәселелер көтеріп,  сандық және салыстырма талдау жасап, мониторинг көрсетілді. Егер 7-8 жыл бойы жылына  20-30 түлекті ұйғыр тілі мен әдебиет пәндерінің мамандығы бойынша дайындамасақ, 5-7 жылдан кейін ана тіліміз бен әдебиетімізді мектептерімізде оқытатын ұстаз болмайтынын айтып өтті!

Өз кезегінде ұйғыр бөлімінде білім алып жатқан студенттер өздерінің жыл бойы қатысқан және өткізген іс- шаралары мен қол жеткізген жетістіктері  туралы есеп берді.  

Дөңгелек үстел  қатысушылары көтерілген мәселенің бүгіннің өзінде ана тілді мектептеріміздің жалпы проблемасына айналғанына көз жеткізіп, ұлттық білім беруде бар кадр мәселесін тағы бір рет назарға алып, оны шешудің әр түрлі жолдарын ұсынды  және өз пікірлерімен  бөлісті. Мемлекетіміз Қазақстанниң жасап беріп жатқан мүмкіндіктерін дұрыс пайдаланып, ұлттық білім алуда  көзіміздің қарашығындай болған ана тілімізді сақтау және келешегімізге мирас етіп қалдырудың  көпірі болған ұйғыр тілі мен әдебиеті мамандарын дайындау үшін ұлтым дегенде жүрегінде оты бар,  рухы биік жомарт жанкүйерлеріміздің  саны көбейіп, бұл мәселені шешудің оң жолы табылады деген үміттеміз.

30 марта в актовом зале школы-гимназии №153 имени А. Розибакиева прошло собрание с участием председателей и членов правления "Республиканского этнокультурного центра уйгуров Казахстана", "Городского Уйгурского этнокультурного центра", "Объединения республиканского общества уйгуров", предпринимателей, сотрудников республиканской газеты, представителей филологии уйгурского языка и литературы, иностранных языков КазНПУ имени Абая, студентов, администрации школы-гимназии и учителей уйгурского языка и литературы. Основной целью круглого стола было решение проблемы необходимости учителей уйгурского языка и литературы в школах с родным языком обучения. Повестка дня включала следующие вопросы:"Прошлое и настоящее Уйгурского отдела" (Баратова Ш. Б.);"Вопрос приема на грант в Уйгурский отдел" (Масимова Х. В.);"Информация о учителях уйгурского языка и литературы в школах" (директор школы-гимназии Умаров Ш. Н.) и другие вопросы.

Преподаватель Уйгурского отделения Казахского педагогического университета имени Абая Ш. Баратова рассказала об истории этого отдела, о количестве поступивших студентов и спонсорах за последние годы. В частности, в предыдущие годы всего 6 студентов из собственных средств были зачислены в студенты данного отделения, но в учебном году 2023-2024 спонсоры взяли на себя выплату 50 процентов средств на обучение, и количество студентов сразу достигло 24. Большой радостью для всех стал рост числа студентов Уйгурского отделения после 19 лет. Здесь уместно отметить неравнодушных спонсоров, которые спонсировали наших детей, будущих учителей школ с родным языком обучения: предпринимателя из числа нашего народа, депутата Алматинского областного маслихата Ушурова Билала Талгатовича за 12 выпускников колледжа (всего 14 студентов, двое на собственные средства), группу дам во главе с предпринимателем Саниям Бешировой за 8 выпускников 11 класса, председателя республиканского этнокультурного центра уйгуров Казахстана Долькунтай Абдухелил предоставил возможность для обучения 2 наших сыновей и дочерей.

Затем докладчик, преподаватель данного учебного заведения Масимова Х. В. рассказала о требованиях абитуриентов к зачислению в Уйгурский отдел и о том, что для становления студентом педагогической сферы важна тщательная подготовка выпускников школы к ЕНТ: абитуриенты, набравшие более 80 баллов по ЕНТ, могут получить возможность обучаться на данном отделении за счет спонсоров.

Выступил инициатор данного мероприятия, Умаров Ш. Н. Он поднял вопросы о количестве учителей уйгурского языка и литературы в школах с родным языком обучения в Казахстане на сегодняшний день, о нехватке их в ближайшие годы, провел количественный и сравнительный анализ и мониторинг. Также он отметил, что если в течение 7-8 лет не будем готовить 20-30 выпускников в год по специальности Уйгурский язык и литература, то через 5-7 лет у нас не будет учителей родного языка и литературы в наших школах! 

В свою очередь, студенты, обучающиеся на уйгурском отделении, отчитались о своих мероприятиях и достижениях, которые они посетили и провели в течение года.

Участники круглого стола убедились, что поднятый вопрос уже сегодня стал общей проблемой наших школ, еще раз обратили внимание на имеющуюся кадровую проблему в национальном образовании, предложили различные пути ее решения и поделились своим мнением.

Надеемся, что, правильно воспользовавшись возможностями, предоставляемыми государством Казахстана, сохраняя родной язык как зеницу ока, и благодаря нашим спонсорам, которые болеют всей душой и переживают за будущее школ с уйгурским языком обучения, мы сможем преодолеть проблему подготовки специалистов уйгурского языка и литературы.

30-норуз күни А.Розибақиев намидики №153- мәктәп-гимназияниң мәжлис залида ЖУЭММ, ЖУЖБ, ШУЭММ рәислири билән башқарма әзалири,  тижарәтчиләр, жумһурийәтлик гезит хадимлири, Абай намидики ҚазМПУниң уйғур тили вә әдәбияти, чәт әл тиллири филологиясиниң устазлири вә студентлири, мәзкүр гимназияниң мәктәп мәмурийити, уйғур тили вә әдәбияти пәнләр муәллимлиридин тәркип тапқан башқошуш болуп өтти. Дүгләк үстәлниң асасий мәхсити - бүгүнки таңдики ана тиллиқ мәктәпләрдә уйғур тили вә әдәбияти пәнлири муәллимлиригә болған муһтажлиқ проблемисини йешиш болди. Күн тәртивигә: «Уйғур бөлүминиң өтмүши вә бүгүни» (Баратова Ш.Б.); «Уйғур бөлүмигә грант асасида қобул қилиш мәсилиси» (Мәсимова Х.В.); «Мәктәпләрдики уйғур тили вә әдәбияти пән муәллимлири бойичә  әхбарат»  (мәктәп-гимназия мудири Умаров Ш.Н) вә һәрхил мәсилиләр қоюлди.

Абай намидики Қазақ педагогика университети, уйғур бөлүминиң оқутқучиси Ш.Баратова мәзкүр бөлүмниң тарихиға тәпсилий тохтилип, ахирқи жиллардики оқушқа чүшкән студентларниң сани, һамийлар һәққидә тохталди. Жүмлидин, алдинқи оқуш жиллирида өз мәбләғ һесавиға бари йоқи 2 вә 4 студент мәзкүр бөлүмниң студенти аталса, 2023-2024-оқуш жилида қоли очуқ, жүриги сехи һамийларниң оқуш мәблиғиниң 50 пайизини өз зиммисигә елиши түпәйли, студентларниң сани бирдинла 24 нәпәргә йәтти. Уйғур бөлүми студентлири саниниң 19 жилдин кейинки бу өсүши һәммимиз үчүн чоң хошаллиқ болди. Бу йәрдә ана мәктәплиримизниң келәчәк устазлири‒ қарикөзлиримизгә һамийлиқ қилған жанкөйәрләрни атап ейтиш орунлуқ: хәлқимиз ичидин чиққан тижарәтчи, Алмута вилайәтлик мәслиһәт депутати Билал Талғатоғли Ушуров колледждин кейин 12 нәпәр (жәми 14 студент, 2си өз һесавиға), тижарәтчи Санийәм Беширова башлиған биртоп ханим-қизлар 11-синиптин кейин 8 нәпәр, ЖУЭММ рәиси Долқунтай Абдухелил 2 нәпәр оғул-қизлиримизниң билим елишиға имканийәт яритип кәлмәктә.

Кейинки натиқ, мәзкүр оқуш орниниң оқутқучиси Х.В.Мәсимова абитуриентларниң уйғур бөлүмигә чүшүш тәләплири һәққидә тәпсилий тохталди. Педагогика саһасиниң студенти болуш ‒ мәктәп учумкарлириниң БМТқа пухта тәйярлинишиға бағлиқ екәнлигиниму әскәртти: БМТ бойичә 80дин ошуқ балл алған абитуриентлар һамийларниң ярдими билән мәзкүр бөлүмдә оқуш имканийитигә егә болалайду.

Мәзкүр чариниң тәшәббускари Умаров Ш.Н. тәрипидин бүгүнки күндә Қазақстанда ана тилида билим бериватқан мәктәпләрдики уйғур тили вә әдәбияти пәни муәллимлириниң сани, уларниң алдимиздики жилларда тапчил болуш мәсилилири бойичә санлиқ вә селиштурма тәһлил қилип, мониторинг көрситилди. Әгәр  7-8 жил давамида жилиға 20-30 учумкарни уйғур тили вә әдәбият пәнлириниң мутәхәссиси бойичә тәйярлимисақ, 5-7 жилдин кейин ана тилимиз билән әдәбиятимизни мәктәплиримиздә оқутидиған устазму болмайдиғинини тәкитләп өтти!

Өз новитидә уйғур бөлүмидә билим еливатқан студентлар өзлириниң жил давамида қатнашқан вә өткүзгән һәрхил иш-чарилири вә қол йәткүзгән утуқлири һәққидә һесават бәрди. 

Дүгләк үстәл қатнашқучилири көтирилгән мәсилиниң бүгүнниң өзидә   ана тиллиқ мәктәплиримизниң умумий проблемисиға айланғанлиғиға көз йәткүзүп, миллий маарипимизда можут кадр мәсилисини йәнә бир рәт диққәт мәркизигә қоюп, уни йешишниң һәрхил йоллирини тәвсийә қилди вә өз пикирлири билән бөлүшти. Дөлитимиз Қазақстанниң яритип бериватқан имканийәтлирини тоғра пайдилинип, миллий маарипимизниң қарчуғи болған ана тилимизни сақлаш вә келәчигимизгә мирас қилип қалдурушниң көрүги болған уйғур тили вә әдәбияти мутәхәссислирини тәйярлаш үчүн жүригидә миллий оти, вужудида қайнақ ғурури бар жанкөйәрлиримизниң сани көпийип, бу мәсилиниң ижабий йолини тепишини үмүт қилимиз.